Extremos opostos

Big Bands

Extremos opostos

Multikulti Project

Rui Eduardo Paes

Quando se utilizam os termos “big band” e “orquestra” nos domínios do jazz, imediatamente imaginamos um determinado modelo. Em dois discos agora publicados, a catalã Memoria Uno e a alemã The Dorf (foto acima) trocam-nos as voltas e oferecem perspectivas totalmente diferentes do que é improvisar com grandes formações. Ambas pertinentes e ambas magníficas.

Já há muito que a designação “big band” deixou de referir uma única fórmula musical na área do jazz, e eis aqui dois exemplos disso mesmo, editados este ano e sensivelmente na mesma altura: “Sons of Liberty – Live at Granollers”, pela Memoria Uno do catalão Iván González, e “Lux”, pela The Dorf, dirigida por Jan Klare e com o misterioso guitarrista alemão N como convidado especial. As respectivas músicas não podiam ser mais diferentes...

A Memoria Uno, nesta ocasião com 14 elementos (destacando-se figuras como Tom Chant, Albert Cirera, Christer Bothén, Pablo Rega, Agustí Fernández e Ramon Prats), continua os preceitos da “conduction” de Butch Morris e tem a London Improvisers Orchestra como referência, com a música a fluir entre a improvisação abstracta e experimental de carácter pontilhístico, um mais formal free jazz e toda uma série de importações da música contemporânea. González posiciona-se no papel de um organizador do caos, emoldurando as construções tímbricas que se vão desenvolvendo a par e passo, e tanto abrindo o espectro de contribuições sonoras, de tal modo que dezenas de pormenores vão emergindo em todas as direcções do espectro acústico, como fechando-o, tentando que os instrumentos formem cachos e estabeleçam relações, algumas delas contrapontísticas. É como se, numa mesma peça, se fosse de Morton Feldman à Sun Ra Arkestra.

A The Dorf, com os seus 25 elementos fixos, apresenta-se como autora do que designa por “utopian beats”, combinando aspectos do pós-rock, do krautrock, do noise, das músicas de transe e do jazz eléctrico, neste caso entrando ainda mais pelo psicadelismo e pela drone music de linha kosmische, graças à inclusão da guitarra massivamente processada por N. O único termo de comparação histórico do que se ouve é a Centipede de Keith Tippett, que envolveu na década de 1970 músicos dos Soft Machine, dos King Crimson (com Robert Fripp como produtor), dos Nucleus e dos Blossom Toes. Para além de Klare, que surge como encarregue do “movimento aéreo”, para não ser confundido com um convencional maestro, reconhecemos o nome de Julius Gabriel. Tudo se desenrola por meio de densas nuvens de harmónicos, delas despontando pulsações rítmicas tão claras nas suas métricas que se tornam estruturais, colando as improvisações e “compondo-as” a par e passo.

As abordagens da Memoria Uno e da The Dorf são tão distintas que não é, sequer, possível compará-las com alusão ao formato orquestral escolhido. É como se viessem de universos opostos, ainda que o jazz seja o mínimo denominador comum. Uma deflagra e a outra aglutina, numa não parece haver direcção mas a funcionalidade desta é a que mais se aproxima dos usos tradicionais, enquanto na outra, havendo condução, e uma condução que resulta inteiramente como composicional, o que a dita procura é desaparecer no turbilhão. O que ouvimos deixa-nos rendidos e até maravilhados, mas também com imensas interrogações (por exemplo: será que o gesto, a sinalética manual, pode mesmo substituir a partitura? e será que uma improvisação coordenada continua a ser uma improvisação, mesmo que o condutor também esteja a improvisar?), e isso só pode ser bom.

  • Sons of Liberty – Live at Granollers

    Sons of Liberty – Live at Granollers (Multikulti Project)

    Memoria Uno

    Iván González (condução); Julián Sanchez, Pol Padrós (trompetes); Tom Chant, Albert Cirera (saxofones tenor e soprano); Alfonso Muñoz (saxofones alto e barítono); Christer Bothén (clarinete baixo); Pablo Rega (guitarra eléctrica); Agustí Fernández (piano); Johannes Nastesjo, Alex Reviriego (contrabaixos); Oriol Roca, Ramon Prats (baterias); Núria Andorrà (percussão)

  • Lux

    Lux (Umland Records)

    The Dorf & N

    Jan Klare (movimento aéreo); N (guitarra eléctrica); Marie Daniels (voz); Julia Bruessel, Martin Verborg (violinos); Ludger Schmidt (violoncelo); Markus Tuerk, Stephan Gerhartz (trompetes); Johannes Brackmann, Maximilian Wehner, Adrian Prost (trombones); Christoph Berndt, Felix Fritsche, Florian Walter, Veit Lange, Julius Gabriel (saxofones); Gilda Razani (theremin), Oliver Siegel, Kai Niggemann (sintetizadores); Jim Campbell (fitas magnéticas); Achim Zepezauer (electrónica vária); Andreas Wahl, Christian Hammer, Serge Corteyn (guitarras); Johannes Nebel (baixo eléctrico); Simon Camatta, Marvin Blamberg (baterias) 

Agenda

01 Junho

André Santos e Alexandre Frazão

Café Dias - Lisboa

01 Junho

Beatriz Nunes, André Silva e André Rosinha

Brown’s Avenue Hotel - Lisboa

01 Junho

Ernesto Rodrigues, José Lencastre, Jonathan Aardestrup e João Sousa

Cossoul - Lisboa

01 Junho

Tracapangã

Miradouro de Baixo - Carpintarias de São Lázaro - Lisboa

01 Junho

Jam session

Sala 6 - Barreiro

01 Junho

Jam Session com Manuel Oliveira, Alexandre Frazão, Rodrigo Correia e Luís Cunha

Fábrica Braço de Prata - Lisboa

01 Junho

Mano a Mano

Távola Bar - Lisboa

02 Junho

Rafael Alves Quartet

Nisa’s Lounge - Algés

02 Junho

João Mortágua Axes

Teatro Municipal da Covilhã - Covilhã

02 Junho

Júlio Resende

Fábrica Braço de Prata - Lisboa

Ver mais